दिनविशेष ९ जून
९ जुन १९३१-रॉबर्ट गोडार्ड
रॉबर्ट गोडार्ड या शास्त्रज्ञाला अंतराळ प्रक्षेपणासाठी वापरल्या जाणार्‍या रॉकेटचे पेटंट मिळाले
ज्वलनातून उत्पन्न झालेल्या ऊष्ण वायूंच्या झोताने पुढे जाणाऱ्या वाहनास राॅकेट (अग्निबाण) असे म्हणतात. यात खास प्रकारचे इंधन वापरले जाते.अग्निबाणांवर स्फोटके बसवून क्षेपणास्त्रांच्या रूपाने युध्दात उपयोग करण्यात येतो. मोठ्या शक्तीचे इंधन भरून उपग्रहअवकाशात सोडण्यासही यांचा उपयोग होतो. हवामान शास्त्राचा अभ्यास करण्यास यांचा वापर केला जातो.
अनेक स्तरीय राॅकेट (अग्निबाण)
उपग्रह अवकाशात सोडण्यासाठी प्रचंड शक्तीची गरज असते. ही गोष्ट साध्य करण्यासाठी अनेक स्तरीय अग्निबाण तयार केले जातात. त्यात अनेक अग्निबाण जोडून त्यांचा समूह केलेला असतो. अग्निबाणातल्या सर्वात मोठ्या त्याच्या पहिल्या टप्प्यावर ठिणगी पडून त्याचा भडका उठतो आणि धडाक्याने अग्निबाण उड्डाण होते. आकाशात झेपावल्यानंतर ठराविक कालावधीने आणि ठराविक क्रमाने त्या अग्निबाणाचे पुढील टप्पे एका पाठोपाठ एक पेटत जातात. या अग्निबाणांची रचना अशी केलेली असते की प्रत्येक टप्प्याच्या वेळी त्याच्या विशिष्ट टप्प्याचा भाग सुटा होतो आणि त्या निरुपयोगी झालेल्या भागाला मागे टाकून उरलेला अग्निबाण पुढे जात राहतो. कोणताही अग्निबाण एकदा उडवल्यानंतर जळून नष्ट होतो. त्याचे अवशेष अवकाशात सोडून दिले जातात. किंवा पृथ्वीच्या वातावरणात खाली येताना जळून जातात. अग्निबाणात पुन्हा पुन्हा वापरता येत नाही. मात्र स्पेस शटल एंडेव्हर सारखी याने परत परत वापरता येतात. पण त्याला अवकाशात नेणारे अग्निबाण मात्र एकदाच वापरले जातात. त्यामुळे त्याची रचना आणि निर्मिती अत्यंत बिनचूक रीतीने केलेली असणे आवश्यक ठरते. उपग्रहाच्या आकारानुसार निरनिराळ्या प्रकारचे अग्निबाण तयार केले जातात.
इंधने
अग्निबाण यात खास प्रकारचे इंधन वापरतात. त्याच्या ज्वलनासाठी लागणारा प्राणवायू आणि प्राणवायू पुरवणारी रासायनिक द्रव्ये यांचा साठा काही वेळा अग्निबाणातच बसवलेला असतो.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा